W komunikatach o aktualnym i prognozowanym stężeniu pyłku roślin posługujemy się wynikami wyrażonymi w liczbie ziaren pyłku w przeliczeniu na 1 metr sześcienny powietrza. Badania prowadzone są aparatami opierających się na konstrukcji zaproponowanej przez Hirsta w 1952 roku. Przezroczysta taśma pokryta substancją lepną owinięta jest na bębnie poruszanym przez mechanizm zegarowy z prędkością 2 mm na godzinę. Powietrze wciągane jest do wnętrza aparatu pomiarowego przez silnik elektryczny i kierowane przez wąską szczelinę wlotową na przesuwającą się taśmę. Aparat zasysa 10 litrów powietrza na minutę. Znając objętość powietrza, które dostało się do aparatu i zostało poddane analizie, oraz szybkość, z którą przesuwa się taśma lepna, możemy przedstawić wyniki w przeliczeniu na liczbę ziaren pyłku w 1 metrze sześciennym powietrza. Taśma lepna, na której osadziły się ziarna pyłku roślin i spory grzybów mikroskopowych (grzybów pleśniowych) z powietrza atmosferycznego, po wyjęciu z aparatu pomiarowego jest cięta na 48-milimetrowe odcinki, które odpowiadają okresom 24-godzinnym (taśma porusza się z prędkością 2 mm na godzinę). Pod mikroskopem analizuje się co drugi lub co czwarty pas (w zależności od stosowanego powiększenia mikroskopu). Wyniki analizy poszczególnych pasów godzinowych sumuje się i uśrednia, podając wartość dla całego 24-godzinnego okresu (doby). Tak otrzymane wyniki są łatwe do prezentacji graficznej i umożliwiają odniesienie wyników oceny objawów klinicznych chorych z alergicznym nieżytem nosa do wyników stężenia pyłku roślin. Stężenia pyłku roślin w atmosferze wykazują duże wahania w ciągu doby. Zwykle maksymalne stężenia godzinowe kilkakrotnie przekraczają wartości średnie dla doby.

Wykonywanie preparatów mikroskopowych oraz analiza mikroskopowa to procesy czasochłonne, dlatego wyniki pomiarów dostępne są dopiero po kilku godzinach lub nawet dobie od wykonania pomiarów. W przypadku prowadzenia pomiarów dla celów przygotowania prognoz pylenia konieczne jest wykorzystanie aparatów wysokoprzepływowych, które umożliwiają skrócenie okresu pomiaru do kilku lub kilkudziesięciu minut. Zespół naukowców z Politechniki Warszawskiej i Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych opracował system półautomatycznej analizy obrazów mikroskopowych, które częściowo zautomatyzowały analizę mikroskopową. Nie dysponujemy jeszcze systemami umożliwiającymi analizę stężenia pyłku roślin w czasie rzeczywistym.

Opracowanie: dr n. med. Piotr Rapiejko, Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych

 

Czytaj dalej:

Aktualne komunikaty pyłkowe 
Kalendarz pylenia roślin
Ziarna pyłku roślin (co to jest i dlaczego mi szkodzi?)