Pokrzywa (nazwa łacińska: Urtica, angielska: Stinging Nettle)

Pokrzywa jest chwastem ruderalnym z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae) pospolitym w krajach o klimacie umiarkowanym i zimnym. Najczęściej spotykana jest pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Pokrzywa rośnie na glebach zasobnych w sole mineralne, przede wszystkim w miejscach zacienionych, w zaroślach, na pastwiskach, w rowach, przy płotach, w ogrodach. Łodyga pokrzywy jest wzniesiona do 1,5 metra wysokości. Cała roślina pokryta jest parzącymi włoskami. Kwiaty wiatropylne, bardzo niepozorne, zebrane są w zwisające grona. Pokrzywa produkuje dużą ilość ziaren pyłku, ma długi okres pylenia, a stężenia jej pyłku osiągają bardzo wysokie wartości w atmosferze.

Mimo że pyłek pokrzywy osiąga bardzo wysokie stężenia w atmosferze, objawy kliniczne wywołane nadwrażliwością na alergeny pyłku tej rośliny są bardzo rzadkie. W literaturze alergologicznej można znaleźć publikacje, w których rozpoznanie uczulenia na alergeny pyłku pokrzywy oparte jest wyłącznie o interpretację wyników testów skórnych z najczęstszymi alergenami. Carretero i wsp. podają, że częstość uczuleń na alergeny pyłku pokrzywy stwierdzili u 24,49% badanych z alergicznym nieżytem nosa. W badaniach w populacji polskiej wykazaliśmy (Rapiejko P. i wsp.), że pomimo stosunkowo częstych dodatnich testów skórnych z alergenami pyłku pokrzywy, w większości przypadków są to odczyny bardzo słabo nasilone (odczyn skórny). Przeprowadzone donosowe próby prowokacyjne z alergenami pyłku pokrzywy u osób, u których wykazano dodatni odczyn, w teście skórnym nie potwierdziły nadwrażliwości na alergeny pyłku pokrzywy (Rapiejko P. i wsp.). Identyfikację alergenu odpowiedzialnego za objawy kliniczne utrudnia dodatkowo bardzo zbliżony wygląd ziarna pyłku pokrzywy i parietarii (w ocenie mikroskopii świetlnej). Pokrzywa jest blisko spokrewniona z parietarią. Parietaria występuje obficie głównie w krajach śródziemnomorskich i jest tam powodem częstych uczuleń. Pojedyncze egzemplarze parietarii są znajdowane również w Polsce, jednak parietaria, będąca rośliną ciepłolubną, zajmuje stanowiska zbliżone do zadomowionej w Polsce pokrzywy i nie ma w naszym kraju szans na ekspansję.

Opracowanie: dr n. med. Piotr Rapiejko, Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych