Raport ARIA, dokument regulujący diagnostykę i postępowanie w przypadku alergicznego zapalenia błony śluzowej, został po raz kolejny znowelizowany w czerwcu 2015 roku. ARIA jest inicjatywą powstałą pod egidą WHO, co potwierdza znaczenie populacyjne alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa (ANN).

W dokumencie została zmieniona stosowana wcześniej terminologia sezonowego i całorocznego ANN. Przewlekły alergiczny nieżyt nosa został zdefiniowany jako objawy doświadczane przez ponad cztery dni tygodniowo i więcej niż cztery tygodnie w roku, natomiast okresowy alergiczny nieżyt nosa jest definiowany jako objawy doświadczane rzadziej niż cztery dni w tygodniu lub krócej niż cztery tygodnie w roku. W praktyce powinno się to przekładać na próbę doprecyzowania dokładnego czasu występowania objawów, które chorzy często nazywają „katarem wiosną” lub „katarem cały czas”.

Równie ważne jest określenie nasilenia objawów:

• O chorobie w stopniu łagodnym mówimy, gdy objawy nie zakłócają codziennych aktywności w pracy i w domu, nie ograniczają innych czynności w ciągu dnia i nie wpływają na sen. Są zauważalne, ale nie stanowią dla chorego problemu. Chory z takimi objawami rzadko zgłasza je lekarzowi.
• Choroba w stopniu umiarkowanym lub ciężkim zakłóca sen, objawy są uciążliwe dla chorego, wpływają na codzienną aktywność domową i zawodową oraz ograniczają aktywność rekreacyjną.

Wydawałoby się, że ta nie zagrażająca życiu choroba, może nie być istotna z punktu widzenia populacyjnego, ale ma ona wyraźny wpływ na wskaźniki ekonomiczne, przede wszystkim ze względu na absencje pracownicze.

Wygodną i praktyczną propozycją dokumentu ARIA jest wprowadzenie wizualno-analogowej skali objawów (VAS). Na 10-stopniowej skali chory zaznacza miejsce: „W jakim stopniu przeszkadzają Panu/Pani objawy nieżytu nosa?”, gdzie 0 oznacza „nie przeszkadzają”, a 10 – „bardzo przeszkadzają”. Pozwala to między innymi na określenie zależności pomiędzy stopniem nasilenia objawów a porą roku, miejscem przebywania, czy też stosowanym leczeniem.

Dokument omawia zalecenia terapeutyczne i działanie poszczególnych grup leków. W leczeniu ANN zalecane są glikokortykosteroidy stosowane miejscowo, leki przeciwhistaminowe stosowane doustnie i miejscowo, leki przeciwleukotrienowe oraz leki wpływające na naczynia krwionośne. Udowodniono, że glikokortykosteroidy miejscowe mają większy wpływ na objaw blokady nosa niż leki przeciwhistaminowe. Jednoznacznie stwierdzono też wyższość stosowania „nowych” leków przeciwhistaminowych nad działającymi sedacyjnie preparatami zawierającymi hydroksyzynę czy klemastynę. Jednocześnie, korzystne okazało się miejscowe stosowanie preparatu zawierającego obie grupy terapeutyczne. Leki przeciwleukotrienowe stanowią dodatkowy element terapii, szczególnie u chorych z objawami nadreaktywności oskrzeli, które są częstym elementem ANN.
W sytuacji braku przeciwwskazań oraz braku skuteczności farmaceutyków zalecana jest immunoterapia swoista.

Dzięki szczegółowym zaleceniom i propozycji bieżącego monitorowania objawów przy użyciu nowych technologii terapia może być bardziej efektywna. Do alergologa natomiast chorzy powinni udać się w celu określenia czynnika wywołującego objawy oraz przeprowadzenia odczulania.

dr n. med. Marzena Justyna Mierzejewska