ADRENALINA jest kluczowym lekiem w leczeniu anafilaksji. Wszystkie inne leki są lekami drugiego lub trzeciego rzutu. Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do podania adrenaliny w anafilaksji niezależnie od wieku chorego, ciąży czy występowania chorób przewlekłych.
Opóźnienie podania adrenaliny wiąże się z większym ryzykiem zgonu. Średni czas wystąpienia objawów niewydolności krążenia/oddychania w anafilaksji w zależności od czynnika etiologicznego wynosi: 5 minut (leki podane parenteralnie), 12 minut (jad owadów błonkoskrzydłych) oraz 30 minut (pokarmy).
W ciąży bezpieczna, jednorazowa dawka adrenaliny to 0,3 mg. Do leków drugiego rzutu należą: tlen (wskazany dla każdego pacjenta z anafilaksją) oraz w zależności od objawów klinicznych: płyny infuzyjne (objawy hipowolemii), beta-2-mimetyki wziewne (obturacja dolnych dróg oddechowych), adrenalina w nebulizacji (obrzęk krtani).
Do leków trzeciego rzutu należą glikokortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe oraz glukagon. W przypadku braku poprawy klinicznej lub w razie pogorszenia pomimo podania kilku kolejnych dawek adrenaliny i.m., nawet w warunkach ambulatoryjnych można podać adrenalinę dożylnie po odpowiednim przygotowaniu infuzji.
Należy wówczas 1/2 ampułki (czyli 0,5 ml) adrenaliny 1:1000 (1 ml = 1 mg) dodać do 500 ml płynu infuzyjnego (krystaloidu) i rozpocząć podawanie tak przygotowanego roztworu z szybkością 5 ml/kg/godz. (w pompie infuzyjnej) lub 120 kropli/min dla pacjenta dorosłego (1,7 kropli/kg/min dla dziecka), monitorując zapis EKG, saturację oraz ciśnienie tętnicze. W związku z możliwymi trudnościami w założeniu dostępu donaczyniowego należy być przygotowanym do założenia dostępu do jamy szpikowej kości piszczelowej (umiejętności + sprzęt, np. system EZ-IO do infuzji doszpikowej).
Pamiętaj! W ciężkiej anafilaksji założenie rurki ustno-gardłowej i podawanie wysokiego przepływu tlenu przez maskę twarzową jest ważniejsze niż intubacja. Postępowanie takie może uratować większość pacjentów. Nawet w przypadku obrzęku dróg oddechowych u większości pacjentów zatrzymanie oddechu nie wystąpi z powodu obturacji dróg oddechowych, ale w związku z zatrzymaniem krążenia. Nie podejmuj długich prób intubacji – pamiętaj, że pacjent nie otrzymuje wtedy tlenu. Nie poddawaj się nawet w przypadku gwałtownie postępującej anafilaksji i zatrzymania krążenia. Jest to sytuacja, kiedy długotrwała resuscytacja krążeniowo-oddechowa może być skuteczna, ponieważ pacjent, u którego nagle doszło do zatrzymania krążenia i oddychania, przed wystąpieniem tych objawów miał prawidłowe natlenowanie tkanek i zawsze istnieje możliwość odwrócenia zaburzeń.
Źródło: Anafilaksja. Sytuacje szczególne Wybrane zagadnienia dla alergologów dr n. med. Łukasz Błażowski, prof. dr hab. n. med. Barbara Rogala, dr hab. n. med. Ewa Cichocka-Jarosz, prof. dr hab. n. med. Jerzy Kruszewski, prof. dr hab. n. med. Piotr Kuna, prof dr hab. n. med. Bolesław Samoliński
