Testy skórne, a zwłaszcza testy śródskórne mogą być przyczyną rozwoju reakcji anafilaktycznej. W piśmiennictwie odnotowano sześć zgonów związanych z wykonywaniem testów śródskórnych oraz jeden zgon w trakcie wykonywania testów skórnych metodą scratch z 90 alergenami pokarmowymi.
W trakcie podskórnej immunoterapii alergenowej (SCIT) zagrażające życiu, skrajnie ciężkie reakcje systemowe zdarzają się z częstością 1 na 185000 iniekcji, natomiast zgony z częstością 1 na 2,5 mln iniekcji. Blisko 50% reakcji śmiertelnych rozpoczęło się w pierwszych 10 minutach po iniekcji.
W trakcie podjęzykowej immunoterapii alergenowej (SLIT) reakcje anafilaktyczne występują z częstością 1 na 1 mln dawek. Do końca 2013 roku nie stwierdzono zgonu związanego z podaniem alergenowej szczepionki podjęzykowej.
Do czynników ryzyka anafilaksji w trakcie immunoterapii alergenowej (zarówno podskórnej jak też podjęzykowej) należą: źle kontrolowana astma, błąd w dawkowaniu oraz poprzednie reakcje systemowe w trakcie immunoterapii.
Próby prowokacyjne z alergenami pokarmowymi mogą być przyczyną reakcji anafilaktycznej. W grupie pacjentów z dodatnim wynikiem próby prowokacyjnej u 61% z nich wystąpiła reakcja anafilaktyczna w stopniu umiarkowanym lub ciężkim. W przypadku dodatniej próby prowokacyjnej 11% pacjentów wymagało podania adrenaliny, a 6% pacjentów, którym podano adrenalinę, wymagało podania drugiej dawki adrenaliny.
Omalizumab, chimeryczne ludzko-mysie przeciwciało monoklonalne stosowane w leczeniu astmy ciężkiej, może być przyczyną anafilaksji w związku z obecnością białek obcych gatunkowo (5% cząsteczki leku). Częstość anafilaksji po podaniu omalizumabu jest niska (0,2%), a jej mechanizm jest nieznany. Przed każdą iniekcją stan pacjenta powinien być oceniony w taki sam sposób jak przed iniekcją szczepionki alergenowej w trakcie immunoterapii. Ponieważ reakcje anafilaktyczne na omalizumab mogą zacząć się z opóźnieniem, obowiązuje 2-godzinny okres obserwacji po pierwszych trzech iniekcjach oraz 30-minutowy po każdej następnej dawce omalizumabu. Pacjenci będący w trakcie terapii omalizumabem powinni być zaopatrzeni w adrenalinę do samodzielnego podania.
Alergolog powinien raz w miesiącu oraz po każdym epizodzie leczenia reakcji anafilaktycznej sprawdzać dostępność leków oraz sprzętu koniecznego do leczenia anafilaksji w swoim gabinecie, odnotowując datę sprawdzenia w tabeli leków i sprzętu.
Źródło: Anafilaksja. Sytuacje szczególne Wybrane zagadnienia dla alergologów dr n. med. Łukasz Błażowski, prof. dr hab. n. med. Barbara Rogala, dr hab. n. med. Ewa Cichocka-Jarosz, prof. dr hab. n. med. Jerzy Kruszewski, prof. dr hab. n. med. Piotr Kuna, prof dr hab. n. med. Bolesław Samoliński
